Ky ishte një hap i rëndësishëm për arsimin e qytetit, pasi arsimi i mesëm ishte një mundësi e rrallë për të rinjtë në atë kohë. Lajmi i hapjes u prit me entuziazëm dhe u shpall në mënyrë të drejtpërdrejtë nga drejtori i parë, Mark Vuji, i cili ishte një figurë e respektuar në komunitet.
Në fillimet e tij, gjimnazi përballoi shumë sfida, përfshirë mungesën e pajisjeve dhe bazës materiale. Megjithatë, përkushtimi i mësuesve dhe dëshira për të ngritur një institucion të denjë ndihmuan në kapërcimin e këtyre vështirësive. Në vitin 1959, për të mbështetur regjistrimin e nxënësve nga zonat rurale, shkolla hapi konviktin e saj të parë me 35 shtretër, duke e zgjeruar më pas në 120 vende.
1957–1961: Vitet e Para dhe Themelimi
• Gusht 1957: Gjimnazi “Hydajet Lezha” hap dyert në qytetin e Lezhës, duke shënuar krijimin e institucionit të parë të arsimit të mesëm në këtë qytet. Shkolla e merr emrin nga intelektuali shqiptar Hydajet Lezha.
• Drejtori i Parë: Mark Vuji emërohet drejtori i parë i shkollës dhe luan një rol të rëndësishëm në promovimin e shkollës, duke vizituar familje në qytet për t’i inkurajuar nxënësit të regjistrohen.
• Sfidat Fillestare: Shkolla përballet me vështirësi të mëdha në vitet e para, përfshirë mungesën e burimeve, teksteve dhe mësuesve të kualifikuar. Mësimi zhvillohet me vetëm katër mësues dhe një ndërtesë të thjeshtë.
• 1959: Ndërtohet konvikti i parë, me 35 shtretër (i zgjeruar më vonë në 120 shtretër), që ndihmon në akomodimin e nxënësve nga zonat rurale dhe bën më të lehtë ndjekjen e arsimit.
• 1961: Diplomahet brezi i parë i maturantëve, 17 nxënës, duke shënuar një arritje të rëndësishme në zhvillimin e shkollës, e cila konsolidohet si një institucion i plotë për arsimin e mesëm.
1962–1987: Konsolidimi dhe Zhvillimi nën Drejtimin e Mark Vuji
• Rritja e Stafit: Nga 7 mësues në vitin 1961, numri i mësuesve rritet në 10 deri në vitin 1962, me shumë prej tyre që vazhdojnë studimet e larta për të përmirësuar cilësinë e mësimdhënies.
• Sukseset Akademike: Deri në vitin 1972, 369 nxënës diplomojnë nga shkolla, dhe shumë prej tyre vazhdojnë studimet në Universitetin e Tiranës dhe Institutin e Shkodrës, duke e bërë shkollën një burim të rëndësishëm të edukatës universitare.
• Inovacionet Pedagogjike: Gjatë viteve ’70 dhe ’80, shkolla bëhet pionier në metodat aktive të mësimdhënies. Organizohen seminare dhe sesione praktike për nxënësit, duke përmirësuar metodologjinë e mësimdhënies.
• Arti dhe Kultura:
o Teatri: Grupi teatror i shkollës vë në skenë vepra me tema sociale, si “Vdekjen duke mposhtur”, që trajtojnë çështje të rëndësishme shoqërore.
o Orkestra: Orkestra e shkollës, e udhëhequr nga figura të njohura si Viktor Luca, Paulin Gjeçi dhe Alfons Lacaj, ndriçon jetën kulturore të qytetit.
• Sporti: Nxënësit e shkollës arrijnë suksese të shquara në sporte të ndryshme. Disa nga emrat më të njohur të sportit janë Nikolin Lorenci (atletikë), Vasil Bici (futboll) dhe Bledar Kola (basketboll).
1987–1997: Tranzicioni dhe Sfidat e Viteve ’90
• Ndryshimet në Drejtim: Pas largimit të Mark Vujit, drejtimin e shkollës e marrin një sërë drejtuesish, si E. Rama, E. Sokoli, L. Malaj, R. Isufi dhe Q. Dushku.
• Rritja e Numrit të Nxënësve: Në vitin 1992 diplomohen 56 nxënës, dhe numri i diplomuarve dyfishohet në 110 nxënës vitin e ardhshëm.
• 1997: Zjarri dhe Rindërtimi: Shkolla përjeton një ngjarje tragjike gjatë trazirave politike të vitit 1997, kur godina e shkollës digjet. Pas kësaj, nis rindërtimi i saj dhe ndërtohet një ndërtesë moderne me 26 klasa.
1998–2023: Rindërtimi dhe Modernizimi
• Përmirësimi i Infrastrukturës: Pas rindërtimit, shkolla përfiton nga laboratore shkencore moderne, një bibliotekë të pajisur dhe ambiente sportive të reja, duke u modernizuar në tërësi.
• Suksese në Olimpiada: Në 14 nëntor 2024, Gjimnazi organizon Olimpiadën e Biologjisë, ku Irsa Brahimi shpallet fituese e fazës së dytë të Olimpiadës Kombëtare.
• Sporti: Ekipet e basketbollit të shkollës, djem dhe vajza, nën drejtimin e trajneres Ardiana Kola, bëhen kampionë të qarkut, duke shtuar sukseset sportive të shkollës.
• Stafi Pedagogjik i Dalluar: Mësuesit e shquar si Prof. Dr. Selami Pulaha, Prof. Dr. Skender Malja, dhe Prof. Asoc. Dr. Natasha Xhafkaj kontribuojnë në përgatitjen e nxënësve, duke ofruar një nivel të lartë të mësimdhënies.